Pod koniec czerwca (27 czerwca 2019 r.) Urząd Ochrony Danych Osobowych (UODO) zajął stanowisko w sprawie możliwości przeprowadzania badań stanu trzeźwości pracowników (źródło: www.uodo.gov.pl). UODO wskazał, że w świetle obecnych regulacji prawnych, w szczególności w związku ze zmianami przepisów kodeksu pracy w zakresie przetwarzania danych osobowych pracowników, które weszły w życie z dniem 4 maja 2019 r., pracodawcy nie są upoważnieni do przeprowadzania badania stanu trzeźwości pracowników na własną rękę.
Zdaniem UODO, informacja dotycząca stanu trzeźwości stanowi dane o stanie zdrowia, a na podstawie przepisów kodeksu pracy (art. 22(1b) kodeksu pracy) pracodawca może przetwarzać tzw. dane szczególnych kategorii, w tym o zdrowiu, wyłącznie wówczas, gdy pracownik wyrazi na to zgodę i co więcej, gdy przekaże tego rodzaju dane z własnej inicjatywy. W związku z tym, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu, pracodawca ma obowiązek nie dopuścić pracownika do pracy, lecz nie może zweryfikować swoich podejrzeń poprzez poddanie pracownika badaniom przy użyciu alkomatu.
UODO zwróciło uwagę, że przepisy nie przyznają pracodawcom uprawnienia do samodzielnego przeprowadzania badań pracowników alkomatem (pomimo powszechnej w tym zakresie praktyki). Upoważnienie do przeprowadzania tego rodzaju badań przysługuje zgodnie z przepisami organom powołanym do ochrony porządku publicznego, np. Policji (art. 17 ust. 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi). Zatem w przypadku podejrzenia, że pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu, do zakładu pracy może zostać wezwana Policja w celu przeprowadzenia badania stanu trzeźwości pracownika, przy czym żądanie przeprowadzenia badanie przysługuje zarówno pracodawcy jak i pracownikowi.
O ile można się zgodzić ze stanowiskiem, iż obowiązujące przepisy nie upoważniają pracodawców wprost do samodzielnego przeprowadzania badania stanu trzeźwości pracowników, o tyle trudno podzielić pogląd, że informacja o stanie trzeźwości jest informacją o stanie zdrowia pracownika. Nawet jeśli stan nietrzeźwości pracownika wynikałby z choroby alkoholowej pracownika, to przecież pracodawca nie jest w stanie ustalić czy pracownik jest chory na podstawie wyniku badania przeprowadzonego alkomatem. Jednorazowe poddanie pracownika takiemu badaniu nie prowadzi bowiem do pozyskania przez pracodawcę danych o stanie zdrowia pracownika, a jedynie danych w zakresie tego czy pracownika w danym momencie znajduje się pod wpływem alkoholu. Wydaje się zatem, że stanowisko przyjęte przez UODO w tym zakresie jest zbyt daleko idące.
Z uwagi jednak na to, że Prezes UODO jest organem właściwym w sprawie ochrony danych osobowych, bezwzględnie zalecana jest większa niż dotąd ostrożność w przeprowadzaniu takich badań.
Ze stanowiska UODO płyną w naszej ocenie następujące wnioski:
- Badania stanu trzeźwości pracowników mogą być w dalszym ciągu przeprowadzane przez organy powołane do ochrony porządku publicznego (Policja) i badanie takie może zostać zainicjowane zarówno przez pracodawcę jak i pracownika.
- Przeprowadzenie badania stanu trzeźwości przez pracodawcę przy użyciu alkomatu może zostać przeprowadzone wyłącznie pod warunkiem, że z żądaniem takim wystąpi sam pracownik, który udzieli pracodawcy jednocześnie zgody na przetwarzanie jego danych osobowych o stanie trzeźwości.
- Pracodawca nie jest upoważniony do przeprowadzania badań pracowników alkomatem w celach prewencyjnych lub tzw. badań wyrywkowych. Wynika to z tego, że podstawą przeprowadzenia badania stanu trzeźwości musi być uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w staniu po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy.
Wobec powyższego pracodawcy powinni zweryfikować swoje procedury i zmienić dotychczasową praktykę w omawianym zakresie.
Jeśli interesuje Państwa powyższy temat i chcielibyście uzyskać dodatkowe informacje lub skonsultować z nami zmiany w Waszych regulacjach wewnętrznych, uprzejmie prosimy o kontakt z naszą kancelarią.
